تاریخچه سنگ گچ

حدود 160 تا 200 میلیون سال پیش دایناسورها به سرزمین های مردابی و باتلاق های دنیا مهاجرت کردند . گیاهان دم اسبی آنقدر رشد کردند که طول آنها به 12 متر رسید و همین طور سرخس ها تا 4 متر بلند شدند . در طول این دوران برخی از دریاهای بزرگ و کوچک خشک شدند و لایه های سنگ گچ که در زیر آنها بوجود آمده بود پدیدار گشت .

مطابق تحقیقات زمین شناسان دوران ناپدیدشدن دایناسورها و پدیدارشدن لایه های سنگ گچ خیلی قدیمی تر از ایجاد تمدن ها بر روی زمین است . آثار بکارگیری گچ طبق تحقیقات باستان شناسان در ایران مربوط به دوران قبل از اسلام حدود 1500 سال پیش می باشد .

گچ یکی از قدیمی ترین مصالح ساختمانی در دنیا است . ممکن است گچ در قرون گذشته با روش هایی دیگر تولید و به صورت های دیگر استفاده می شده است . مصری هادر 600 سال قبل هاون گچی داشته اند .

مصری ها 1500 سال قبل نیز از گچ برای پوشاندن سطوح داخلی دیوارهای اهرام ثلاثه استفاده کرده اند . درون اهرام مصر بر روی سطوح صاف و سفید گچی دیوار نگاری های شکوهمندی با نقش سربازان

 

مصری  ارابه های جنگی ، خدایان ، حیوانات و پرندگان موجود است

در تمدن های کهن نیز نوعی گچ استفاده می شده است که امروزه ما آن را آلاباستر می نامیم . تندیس های بزرگ گاوهای بالدار متعلق به تمدن آشور که امروزه در موزه شهر لندن موجود است از همین سنگ ساخته شده اند . یونانی ها نیز سکه هایی با نقش کلمه ی آلاباستر که از نام شهری بنام آلاباستر در مصر گرفته بودندضرب می کرده اند . همین طور آنها ظروف و قوری های کوچک از گچ ساخته اند .

یونانی ها همچنین نامی به سنگ گچ  داده اند که از دو کلمه با معانی زمین و پختن تشکیل شده است . آنها فرم خاصی از سنگ گچ را که حالت شیشه ای دارد برای پنجره ها استفاده و به ویژه این سنگ ها را وقف معبدهای الهه ی ماه می نموده اند . سنگ گچ شیشه ای را که به این شیوه ی سنتی مورد استفاده قرار می گرفته ، یونانی ها سلنیت (Selenite) یا سنگ ماه  می نامیده اند .

رمی ها نیز راجع به سنگ گچ می دانستند که چه کاربردهایی  در حرفه و پیشه ی آنها می تواند داشته باشد. نشانه ی این اطلاعات مجسمه های بدون انسان است که در اروپای غربی با ملات گچ درست شده و امروزه در دسترس است . آنگلوساکسون ها و نرمنها  سنگ گچ را فراموش کرده بودند تا اینکه دوباره در قرن سیزدهم برای اولین بار با گچ پاریس آشنا شدند .

امروزه آلاباسترهای خوب در نواحی میانی انگلستان خصوصاً در ناتنگهام به شکل

 مجسمه هایی با فرم های مختلف که توسط استادکاران قرون 14 و 15 میلادی حکاکی شده اند پیدا می شود . بعدها این دست ساخته های گچی مشهور گردید و با تولید انبوه به سراسر اروپا فرستاده شد . این آلاباسترها را ما در موزه های عمومی می توانیم ببینیم . آلاباستر همچنین در برخی از آرامگاه ها ، نقوش کلیساها و سایر ساختمان های تاریخی به کار رفته است .

آن زمانیکه سقف و دیوارهای خانه ها با نی و ترکه درست می شده مردم برای پرکردن شکاف بین آنها نیاز به یک اندود پرکننده داشتند .

در بیشتر مناطق اروپای غربی خانه ها به این شکل ساخته می شده است . این کار ابتدا با گل و رس انجام می شد . سپس بناها نوعی ملات آهکی یافتند که سطوح سخت و سفید ایجاد می نمود . بعدها با دست یابی به سنگ گچ ، این عمل با بکارگیری ملات گچ انجام شد . بناها ملات گچ را به علت سرعت زیاد خشک شدن و عدم وجود ترک بعد از آن نسبت به ملات آهک ترجیح می دادند . امروز ملات آهک به میزان جزئی مورد استفاده قرار می گیرد .

به هر حال بیشترین مصرف گچ برای سطوح داخلی ساختمان بود ولی از قرن 16 میلادی به بعد گچ کارها

مهارت های خود را توسعه دادند و در زمینه ی دکورسازی و کارهای هنری با

گچ توانایی های ارزشمندی پیدا نمودند . در یان کارها بر روی سطوح گچی دیوارها و سقف ها نقش گل ها ، شاخه های درختان ، میوه ها و حتی طرح آلات موسیقی را ایجاد می کردند . برخی از بهترین نمونه های این طرح ها توسط گچ استاکو (Stucco ) در خانه های جورجیانnv nhfgdk(Dublin) (Georgian) در جمهوری ایرلند کار شده است .

طرح های گچی بر روی سقف خیلی قدیمی نیستند اگر چه هنوز در برخی خانه های قدیمی نوارهای گچی برجسته در دورتادور سقف و یا طرح هایی به دور چراغ مرکزی سقف دیده می شود ولی این آثار عمر خیلی بلندی ندارند . امروزه هنوز برخی شرکت ها در زمینه ایجاد طرح های سنتی و قدیمی بر روی سطوح گچی فعال هستند . این فعالیت توسط استادکاران ماهر بر روی سقف منازل افراد مهم و یا کلیساها انجام می شود .                                              

                                                                                    گچ

گچ از جمله مصالحی است که در صنایع ساختمان سازی از اهمیت مخصوصی برخوردار است وبعلت ویژگی های که دارد اززمانهای قدیم در امر ساختن مسکن محل مصرف داشته است. دربسیاری از ساختمانهای قدیمی مخصوصا ًدوران صوفیه ک اغلب آنها در اصفهان موجود می باشند گچ نقش موثری داشته و گچ بریهای بسیار

زیبائی از آن دوران باقی مانده است. گچ بعلت خواص خود ازاولین قدم در ایجاد یک بنا که پیاده کردن حدود زمین باشد و با صطلاح برای ریختن رنگ اطراف زمین مورد نیاز بوده و همچنین تا آخرین مراحل کاری که سفید کاری و نصب سنگ است باز هم گچ مورد نیاز است و حتی در نقاشی ساختمان هم از گچ استفاده می نمایند.

ذخایر سنگ گچ:

اگر چه در بیشتر کشورهای دنیا معادن سنگ زیرزمینی هستند ولی در ایران تمام معادن سنگ گچ به شکل سطحی و با روش های استخراج روباز استخراج می شوند . سنگ گچ مانند اغلب سنگ های مصرفی دیگر با روش چالزنی و انفجار استخراج می گردد . همچنین چنانکه ذخیره به شکل تپه یا کوه باشد و لایه های گچ در امتداد افق پیوسته باشند ، استخراج سنگ گچ توسط ماشین های استخراج پیوسته امکان پذیر است .

 

 

ذخایر سنگ گچ در تمام قاره های دنیا وجود دارد . ذخایر بزرگ سنگ گچ در قاره های آمریکا ، آسیا و استرالیا وجود دارد . همچنین در اروپا نیز معادن سنگ گچ به شکل سطحی استخراج می شوند . در سال 1964 میلادی در جاماهیکا تمبری با تصویری از صنعت گچ چاپ شد . در آمریکای شمالی معادن سنگ گچ سطحی است و در بیابان های یوتا ذخایر سنگ گچی به شکل پودر وجود دارد . در ایران در بیشتر مناطق ذخایر سنگ گچ وجود دارد . ذخایر سنگ گچ ایران دارای کیفیت های مختلف و با شرایط گوناگون زمین شناسی می باشند .

در سال های اخیر توسط فرآیندهای بر روی دی اکسید گوگرد خارج شده از سکوهای خروج گاز طبیعی گچ مصنوعی با کیفیت بالا تولید شده است . این نوع گچ مصنوعی که با نام گچ دو گوگردی نیز نامیده می شود می تواند به عنوان مکمل محصولات گچی معدنی بکار گرفته شود .

ذخایر سنگ گچ شناسائی شده در جهان بالغ بر 3/3 میلیارد تن تخمین زده شده اند . میزان ذخایر سنگ گچ به تفکیک کشورها در جدول ذیل آورده شده است .

از لحاظ تولید گچ ، ایران 10 درصد تولید جهانی را در اختیار دارد و پس از آمریکا در رتبه دوم قرار گرفته است . تولید گچ در ایران در سال 1381 برابر 13/5 میلیون تن بوده است ( طبق آمار در این صنایع و معادن ) . میزان صادرات گچ ایران در این سال 100 هزار تن سنگ گچ و 120 هزار تن فرآورده های گچی بوده است .

 منابع تهیه گچ:

گچ از پختن و آسیاب کردن سنگ گچ بدست می آید. سنگ گچ از گروه مصالح ساختمانی کلسیم دار است که بطور وفور در طبیعت یافت می شود. و تقریبا ًدر تمام نقاط روی زمین وجود دارد و از لحاظ فراوانی در طبیعت در ردیف پنجم می باشد، در ایران هم تقریبا ًدر تمام نقاط کشور مخصوصا ًدرکویر مرکزی و اطراف تهران- جاجرود – آذربیجان – اطراف مشهد و غیره یافت می شود سنگ گچ به فرمول 2 H2O،  Caso4 از سنگهای ته نشستی بوده و به علت میل ترکیب شدیدی که دارد بطور خالص یافت نمی شود. بیشتر به صورت ترکیب با کربن یا اکسیدهای آهن یافت می گردد. سنگ گچ موجود درطبیعت بیشتر مخلوط با آهک و خاک رس است سنگ گچ یا بصورت سولفات کلسیم آبدار یافت می شود که به آن ژیپس ( گچ خام) هم می گویند یا بصورت سولفات کلسیم بدون آب (Caso4) بدست می آید که به آن ایندریت گفته می شود. سولفات کلسیم آبدار به صورتهای مختلف یافت می گردد. بشرح زیر:

1_ سنگ گچ مرمری که مصرف گچ پزی نداشته و جزء سنگهای زینتی است و به علت نرمی کار کردن با آن و تراشیدن آن بسیار آسان است و به همین علت از آن برای ساختن وسایل زینتی مانند زیر سیگاری – قاب عکس و غیره استفاده می شود. این صنعت بیشتر درخراسان رواج دارد این نوع سنگ گچ نیز بیشتر دراستان خراسان و مخصوصا ًدراطراف مشهد یافت می شود.

2_ سنگ گچ معمولی که غیر بلوری بوده و فراونترین نوع سنگ گچ است و مصرف گچ پزی دارد و موضوع همین بخش از این کتاب می باشد.

سنگ گچ خالص بی رنگ است – سنگ گچ ترکیب شده ابا کربن به رنگ خاکستری – سنگ و گچ ترکیب شده با اکسیدهای آهن بیرنگ، زرد روشن، کبود و یا سرخ رنگ می باشد که برحسب نوع اکسید آهن این رنگها متفاوت است.

مصارف گچ:

گچ درصنعت ساختمان سازی مصارف متعدد دارد از جمله ریختن رنگ ساختمان برای مشخص کردن اطراف زمین و پیاده کردن نقشه – ملات سازی – گچ و خاک – سفید کاری – سنگ کاری که در مورد اخیر برای نگهداشتن سنگ بطور موقت درجای خود تا ریختن ملات پشت آن مورد مصرف قرار میگیرد و در صنایع مجسمه سازی و ریخته گری برای قالب سازی مصرف می شود و در کارهای طبی برای شکسته بندی مورد نیاز است. و همچنین در صنایع سیمان پزی و دارویی نیز مصرف می شود.

 

 

خواص گچ:

گچ علاوه بر دو خاصیت عمده ( زود گیر بودن و ازدیاد حجم به هنگام سخت شدن ) دارای خواص دیگری نیز هست از جمله آنکه گچ اکوستیک است. در آتش سوزی مقاوم می باشد. ارزان و فراوان است. دارای رنگی سفید و خوش آیند است.

گچ پزی:

گچ پزی یعنی حرارت داردن به سنگ گچ آبدار بطوریکه بتوانیم 5/1 ملکول ازآب تبلور آنرا تبخیر نمائیم. همانطوریکه گفته شد سنگ گچ  سولفات کلسیم بعلاوه در وملکول آب تبلور می باشد. به فرمول 2 H2O،  Caso4 عمل تبخیر 5/1 ملکول اب تبلور سنگ گچ در گرمای بسیار کم انجام می شود، بطور یکه اگر به سنگ گچ درحدود 170 درجه حرارت بدهیم 5/1 ملکول از آب تبلور خود را از دست داده و به گچ ساختمانی به فرمول 2 H2O،Caso4  تبدیل می گردد و دراثر حرارت بیشتر تا گرمای 300 درجه سنگ گچ 7/1 ملکول آب تبلور خود را از دست داده و به گچ تشنه به فرمول 2 H2O،Caso4 تبدیل می شود. این گچ میل ترکیبی شدید با آب داشته بطوریکه اگر در مجاور هوای آزاد قرار بگیرد 2/0 ملکول آب از بخار

موجود درهوارا جذب کرده به گچ ساختمانی با 5/0 ملکول آب تبلور تبدیل میشود. درگرمای 700 درجه سنگ گچ کلیه آب تبلور خود را از دست داده وبه سولفات کلسیم به فرمولCaso4 تبدیل می گردد که به آن گچ سوخته می گویند. این محصول میل ترکیب با آن را نداشته و قابل مصرف درصنایع ساختمانی نیست. البته می توان با افزودن بعضی مواد به آن مانند: زاج و یا سولفات روی Znso4 میل ترکیبی آنرا ب اآب عودت داد ولی درصنایع ساختمانی این کار مقرون به صرف نیست. گچی که تمام آب تبلور خود رااز دست بدهد انیدریت نام دارد.

از گرمای 700 تا 1400 درجه گچ سوخته تجزیه شد هو به اکسید کلسیم به فرمول CaO و گازSo3 تبدیل می گردد. و So3 به So2 تبدیل گشته که هر دو متصاعد میگردند و اگر CaO که همان آهک زنده باشد در پودر گچ باقی بماند درزمان گیرائی آن تاثیر گذاشته و در اثر مجاورت با آب شکفته شده و به هیدرات کلسیم Ca(OH)2 تبدیل می گردد. و اگر ازاین گچ برای سفید کاری استفاده شود دانه های آهکی درمجاورت آب ازدیاد حجم پیدا کرده و در سطح گچ کاری شده ایجاد ناصافی مینماید و آنرا آبله رو می کند که در اصطلاح کارگاهی به آن الوئک می گویند.

کوره های گچ پزی

1- کوره های گچ پزی چاهی:

قدیمی ترین نوع کوره گچ پزی درایران کوره های چاهی می باشد که هم اکنون نیز در بسیاری از شهرهای ایران متداول  میباشد.

این نوع کوره ها که مانند تنوره است سنگ گچ را در آن می چینند و آنرا حرارت میدهند تا پخته شود. دراین نوع کوره ها که حرارت آن قابل کنترل نیست همه نوع سنگ گچ از گچ پخته تا گچ ساختمانی و گچ تشنه و گچ سوخته و انیدریت و سنگ گچ تجزیه شده بدست می آید بدیهی است محصول این نوع کوره ها بعلت بکنواخت نبودن آن مرغوب نمی باشند. کار این نوع کوره ها پیوسته نیست و سوخت این نوع کوره ها میتواند چوب – زغال سنگ و غیره باشد.

2- کوره های تاوه ای:

این نوع کوره ها که دارای محصولی یکنواخت می باشد تشکیل شده است. از یک سینی بزرگ که سنگ آسیاب شده را در آن می ریزند. و به آن حرارت می دهند این کوره ها دارای دستگاهی می باشد که پیوسته دانه های سنگ گچ را هم میزند تا کلیه کلوخه های سنگ گچ یکنواخت حرارت ببیند این دستگاه همزن مانند شانه ای است که درمحور وسط تاوه قرار دارد و حول محور خود می چرخد و کلوخه ها را هم زند عمل این نوع کوره ها مانند بو دادن تخمه می باشد.

در این نوع تاوه ها ابتدا سنگ گچ را وسیله سنگ شکن بصورت پودر در می آورند پودر را درون تاره پخته حرارت می دهند تا سنگ گچ به مقدار لازم آب تبلور خود را از دست بدهد و به گچ ساختمانی تبدیل گردد. آنگاه این کلوخه ها را با دمیدن هوای سرد، خنک می کنند. این هوا را که هنگام خارج شدن از روی کلوخه دارای حرارتی درحدود 100 الی 120 درجه سانتیگراد می باشد به ابتدای کوره برده و مصالح اولیه را قبل از وارد شدن به تاوه وسیله آن گرم می کنند و بدین وسیله ازاتلاف حرارت جلوگیری کرده و درمصرف سوخت صرفه جوئی می نمایند. محصول کوره تاوه ای را پس از سرد شدن به آسیاب برده و آنرا به نرمی لازم آسیاب کرده و به بازار عرضه می نمایند. حرارت این وع کوره ها قابل کنترل بوده و محصول آن یکنواخت است کار این نوع کوره ها نا پیوسته است و سوخت آن میتواند گازوئیل یا زغال سنگ باشد.

3- کوره های گردنده خفته:

این نوع کوره ها که رایج ترین نوع کوره های گچ پزی است بصورت استوانه یی خفته حول محور خود که با افق در حدود 4 درجه شیب دارد می گردد و در ضمن گردش کلوخه های سنگ گچ را به جلو هدایت مینماید این کلوخه ها بتدریج که جلو می روند پخته شده پس از خروج از کوره بوسیله دمیدن هوای سرد به روی آن کلوخه ها را خنک نموده و برای نرم کردن به آسیاب می برند ازهوای دمیده شده روی کلوخه که پس از خروج در حدود 100 درجه سانتیگراد حرارت دارد برای گرم کردن مصالح اولیه و تبخیر آب فیزیکی آن استفاده می نمایند. حرارت در این نوع کوره ها قابل کنترل بوده و دارای محصول یکنواخت و

مرغوب می باشد. کار این کوره ها پیوسته است یعنی همیشه می تواند بدون توقف به کار خود ادامه دهد هر قدر محصول کوره دراثر گردش به جلو هدایت شود می توان به همان نسبت کوره را بارگیری نمود.

در کارگاههای ساختمانی که کوره های گچ پزی و آجز پزی دور می باشند و برای تأمین آجر مورد نیاز خود مجبور هستند که درکارگاه اقدام به ایجاد کوره آجر پزی نمایند با قراردادن مقداری سنگ گچ به روی کوره آجر پزی با توجه به حرارت کمی که سنگ گچ جهت پخته شدن نیاز دارد پس از مدت کوتاهی پخته می شود آنگاه آنرا به وسائل ابتدائی مانند تخماق و یا آسیاب های محلی کوبیده و سرند نموده و مورد استفاده قرار می دهند.

انواع گچ:

 1) گچ سفید ساختمانی:

جهت تولید گچ سفید ساختمانی ابتدا مخلوطی از انواع مختلف سنگ گچ استخراجی پس از دو مرحله عملیات خردایش و سنگ شکنی با دانه بندی یکنواخت وارد خط تولید می شود . این مخلوط یکنواخت در کوره های افقی دوار و در دماها و مدت زمان های مختلف پخته و اصطلاحاً کلسیته می شود گچ کلسیته پس از خروج از کوره تحت دو مرحله آسیا و خردایش ریزدانه قرار می گیرد . گچ سفید ساختمانی پس از آسیاشدن سرند شده و با دانه بندی همگن و مشخص آماده بسته بندی و ارائه می شود . این پاکت ها هم از کاغذ و هم از مواد پروپلینی مقاوم در برابر آب تولید می شود . شایان ذکر است که بسته بندی گچ سفید ساختمانی در کیسه های بزرگ در اوزان 1 و 5/1 تن نیز امکان پذیر است .

 

 

ویژگی های فیزیکی گچ سفید ساختمانی

رنگ :   سفید خالص

زمان گیرش اولیه : 4 - 8 دقیقه

زمان گیرش ثانویه: 11-17 دقیقه

دانه بندی کوچکتر از2/1میلی متر: 100 درصد

دانه بندی کوچکتر از5/0 میلی متر: 85 تا 92 درصد

مقاومت فشاری:  75 تا 85 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع

مقاومت خمشی: 30 تا 38 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع

 

آنالیز شیمیایی گچ سفید ساختمانی:

 

 

 

 

2) گچ خانواده:

 

گچ خانواده یکی از محصولات جدید می باشد که در سال 1383طراحی، تولید و در همان سال به بازار عرضه شد و مورد استقبال زیاد مصرف کنندگان قرار گرفت هدف از تولید این محصول رفاه مصرف کننده گان و  دسترسی آسان به گچ  مورد نیاز جهت مصارف خانگی و کارگاهی از قبیل مجسمه سازی ،کاردستی کودکان، نصب ابزارهای گچی ، زیر سازی برای نقاشی، گچکاری های مختصر و غیره  می باشد که در بسته بندی با وزن 2 کیلوگرم و کاملا مناسب برای حمل و استفاده  عموم به بازار عرضه شده

 

 

طریقه مصرف:

  ابتدا در ظرفی یک پیمانه آب ریخته سپس یک پیمانه گچ به طور تدریجی به آن اضافه و هم زده شود. پس از ایجاد مخلوطی یکنواخت با گذشت زمانی حدود 4 دقیقه گچ به گیرش اولیه رسیده و آماده استفاده و گچکاری می باشد توجه شود پس از گذشت 4 دقیقه هرچه سریعتر گچ باید از ظرف خارج شده و به مصرف برسد. گچ در زمانی حدود 12 دقیقه به گیرش ثانویه خود می رسد و بعد از آن دیگر هیچگونه تغییر شکلی نخواهد یافت

 

 

 

 

 

3) گچ کریستال:

 

گچ کریستال نوع ویژه ای از محصولات گچی است که بنا به نیاز بازارهای داخلی و خارجی برای مصارف خاص و تکنیکی تولید می گردد.

 

 

مشخصات فیزیکی گچ کریستال

 

 

گچ کریستال را برای سفید کاری با کیفیت بالا، گچ کاری با گیرش بلند مدت، دکورسازی وظریف کاری و پوشش دیوارهای داخلی با وزن تقریبی 40 کیلو گرم بکار می برند.

 

4) گچ عاج:

گچ عاج دارای دانه بندی مافوق نرم و میکرونیزه است . این محصول برای مصارف خاص صنعتی و پزشکی مانند : رومالی و کشته کشی ساختمان ، مجسمه سازی و ساخت مجسمه های دستی ، تولید قطعات گچی پیش ساخته جهت گچ بری های ساختمان ، نصب ابزار گچی و گچبری ، دندان سازی ، گچ پزشکی ، ساخت رنگ لعابی ، ساخت گچ تحریر و ... به کار گرفته می شود .

ویژگی های فیزیکی گچ عاج:

آنالیز شیمیایی گچ عاج

 

   Combined Moisture (H2O)                                                          6-7%

   Calcium Oxide (CaO)                                                               32-38%

   Magnesium Oxide (MgO)                                                      0.2-0.5%

   Sodium Oxide (Na2O)                                                         0.15-0.3%

   Sulphuric Anhydrite (SO3)                                                     43-50%

   Carbon Dioxide (CO2)                                                              0-0.5%

   Siliceous (SiO2)                                                                    0.5- 2.0%

   Aluminium and Iron oxides (R2O3)                                       0-0.2%

   Sodium Chloride (NaCl)                                                         0-0.07%

   Other Magnesium and Sodium Salts                                   0.1-0.5%

   Total Impurities (SiO2, R2O3, MgO, CO2, NaCl)                0.5-0.9%

 

 5) گچ پودر:

گچ پودر در ساخت و سازهای داخلی ساختمان بطور معمول مورد استفاده قرار می گیرد.

 

6) گچ میکرونیزه:

گچ میکرونیزه عمدتآ در ساخت دکور مورد استفاده قرار می گیرد. این نوع گچ از مواد اولیه با کیفیت بسیار بالا تولید می شود.

خواص گچ

1- زود گیر بودن:

ملات گچ ازجمله ملاتهایی است که بسیار زود گیر می باشد و در حدود 10 دقیقه سخت می گردد این خاصیت به ما امکان می دهد که تیغه های 5 سانتی متری و همچنین طاقهای ضربی را که باید قبل از چیدن هرردیف آجر، ردیفی که قبلا ًچیده شده است سخت شده و در جای ایستا باشد با این ملات بسازیم.

 

 

2- خاصیت ازدیاد حجم:

گچ تنها ملاتی است که درموقع سخت شدن درحدود یک در صد به حجمش اضافه میشود و پس از خشک شدن تقلیل حجم پیدا نمی کند. (یک نوع سیمان انبساطی نیز به بازار عرضه شده

است ولی درایران بطور معمول ساخته نمی شود.)

با استفاده از این خاصیت است که ما می توانیم سطوح وسیعی را با آن اندود کنیم زیرا این اندود بعلت آنکه درموقع سخت شدن ازدیاد حجم پیدا می کند خلل و فرج خود را پر کرده و درآن ایجاد ترک و شکاف نمیشود و درنتیجه حشرات نمیتوانند در آنجا لانه کرده و بالاخره برای اندود داخل اطاقها کاملا ًبهداشتی می باشد.

3- مقاومت در مقابل آتش سوزی:

با توجه به اینکه گچ سخت شده مانند سنگ دارای دو ملکول آب تبلور می باشد اگر لایه گچ درمقابل حرارت ناشی از آتش سوزی قرار بگیرد این آب تبلور دراثر حرارت دوباره از گچ جدا شده و بصورت یک لایه ازآب درمقابل آتش قرار گرفته و براق مدت دو تا سه ساعت می تواند درمقابل سرایت آتش به فضاهای دیگری مقاومت نماید.

 

 

4- خاصیت اکوستیک بودن:

گچ درمقابل ارتعاشات صوتی رفتار مطلوبی دارد و تقریبا ًبین 60 الی 75 درصد این ارتعاشات را بخود جذب نموده و مانع انعکاس آن می شود و درنتیجه از ایجاد پژواک جلوگیری می کنند این حد جذب ارتعاش برای اطاقهای زندگی و کلاسهای درس و حتی سالنای کوچک کنفرانس کافی میباشد. البته سالنهای بزرگ اجراء موسیقی و یا تئاتر می باید با وسائل بهتری اکوستیک شوند.

5- ارزانی:

گچ بعلت ارزانی و سهل الحصول بودن درهمه کارگاههای به مقدار کافی وجود داشته و مورد استفاده میباشد باید توجه نمود چنانچه گچ ازلحاظ قیمت گران باشد تا باین حد نمی تواند مورد استفاده و بهره برداری قرارگیرد

6- خاصیت پلاستیک بودن:

ملات گچ بعلت خاصیت شکل پذیری فوق العاده ای که دارد می توان با آن شکلها و نقش های زیبایی بوسیله

هنر گچ بری بوجود آورد و بدینوسیله درفضاهای ساختمان زیبایی مخصوص ایجاد کرد وهمچنین سطوح وسیعی رابا آن اندود نمود.

 

 

7- رنگ:

ملات گچ پس از مصرف و خشک شدن سفید رنگ می شود و این سفیدی به ساختمان جلوه خوبی می دهد و در نتیجه یکی از بهترین اندودهای ساختمان می باشد.

8 – خاصیت رنگ پذیری گچ:

اندود گچ پس از خشک شدن تقریبا ًهرنوع رنگی را بخود می پذیرد وبدینوسیله می توانیم فضاهای مورد استفاده خود رابه رنگ دلخواه خود رنگ آمیزی نماییم و بدین جهت برای اندود فضاهای داخل ساختمان مصالح مناسبی است.

سخت شدن گچ:

پودر گچ ساختمانی دارای 5/0 ملکول آب تبلور میباشد، اگردرمجاورت آب قرار گیرد5/1 ملکول دیگر آب جذب کرده و با 2 ملکول آب تبلور سخت شده و به سنگ گچ تبدیل می گردد. البته این سختی مطابق سختی سنگ گچ اولیه نیست ولی بخوبی می تواند درمقابل نیروهای وارده مقاومت نماید.

گچ در مقابل آب:

گچ در مقابل آب و رطوبت مقاومت نکرده و بسیار ضعیف است و لایه های سفید کاری اگر درمجاورت رطوبت قرار بگیرند طبله کرده و بصورت جدا ازهم در دیوار ظاهر می شود و البته پس از آنکه رطوبت ازبین رفت و محل خشک شده گچ طبله شده بحالت اولیه خود بر نمی گردد. بهمین علت ازبکار بردن گچ درمکانهایی که با آب درتماس است مانند توالتها – حمامها وآشپزخانه باید خود داری کرد و همچنین از بکار بردن ملات گچ و اندود گچ و خاک و سفید کاری بوسیله گچ درساختمانهایی که در مناطق مرطوب قراردارند باید خود داری نمود مانند مناطق شمالی ایران،دراین نوع مناطق برای سفید کاری ساختمان ازسیمان سفید و یا آهک استفاده می نمایند.

مقاوم کردن گچ درمقابل آب:

برای آن که بتوانیم گچ را در مقابل آب مقاوم نمائیم باید گچ بدون آب تبلور را ( انیدریت) که فرمول آن Caso4 می باشد. کاملا ًپودر کرده و آنرا درمحلول زاج خمیر کرده و دوباره به کوره برده تا 500 درجه حرارت دهیم و آنرا دوباره به آسیاب برده به گرد گچ تبدیل نمائیم چنین گچی درمقابل آب مقاوم بوده و طبله نمی کند و بدین لحاظ می توان از آن درنمای ساختمان که درمعرض عوامل جوی مخصوصا ًباران و رطوبت ناشی از آن قرار دارد استفاده نمائیم همچنین می توانیم از آن در سرویسها و توالتها و حمامها و آشپزخانه نیز استفاده کنیم.

 ( استفاده از این نوع گچ درایران معمول نیست.) زاجها سولفاتهای مضاعف هستند که فرمول کلی آنها 24H2O ، R2(So4)3 ، M2so4  می باشد که درآن  M نماینده یک فلز قلیائی مانند پتاسیم و یا آمونیوم می باشد و R  نماینده یک فلز سه ظرفیتی مانند آلومینیوم – آهن و یا کرم است و معمولا ً در اصطلاح عموم زاج به زاج سفید گفته می شود.

ساختن ملات گچ:

هر نوع ملاتی که بخواهیم بسازیم باید بعد از تعیین اجزاء تشکیل دهنده ملات و مخلوط کردن آنها به آن آب اضافه کرده و دوباره ملات رامخلوط کنیم تا ملات یکنواخت گردد. ( ملات و انواع آن در بخش ملاتها توضیح داده خواهد شد) ولی برای ساختن ملات گچ و یا ملات گچ و خاک باید دانه های گچ و یا گچ و خاک  را به داخل آب بریزیم. بدین طریق که ابتدا مقدار کمی آب در استامبولی ( ظرف مخصوص گچ سازی و یا حمل ملات ) می ریزم آنگاه دانه های گچ و یا گچ و خاک را که قبلا به نسبت معین مخلوط شده است درون آن می پاشیم تا بدین وسیله کلیه دانه ها در مجاورت آب قرار گرفته و تر بشوند.

مقدار آبی که یک کیلو گرم پودر گچ احتیاج دارد تا ملات بشود از لحاظ تئوری 2/0 لیتر است یعنی تقریبا 20 درصد وزن گچ ولی عملا ًبرای آنکه شکل پذیری بهتری در ملات گچ ایجاد شود و کارگران مجال کارکردن با آنرا داشته باشند باید به ملات گچ در حدود70 تا 80 درصد وزنش آب اضافه نمود، البته بقیه آن پس ازخشک شدن گچ تبخیر گشته و جای قسمتی از آن دراثر ازدیاد حجمی که گچ درموقع سخت شدن پیدا می کند پر می شود. ولی با توجه به اینکه ملات گچ پس از سخت شدن خشک می شود و پس از سخت شدن دیگر ازدیار حجمی درآن بوجود نمی آید لذا همیشه جای قسمتی از آبهای تبخیر شده بصورت تارهای مویین در آن باقی خواهد ماند.

 

زمان گرفتن ملات گچ:

گچ ساختمانی باید زود شروع به گرفتن و سخت شدن نموده و سخت شدن آن نیز باید خیلی زود پایان یابد گچ ساختمانی مرغوب آن است که زمان گرفتن آن زودتر از 8 دقیقه شروع نشود و حداکثر از 25 دقیقه دیرتر شروع به گرفتن ننماید و پایان سخت شدن آن نباید زودتر از 20 دقیقه و دیر تر از یک ساعت باشد.

اندازه گیری زمان شروع و پایان گرفتن گچ:

اگر دریک ظرف مقداری آب بریزیم و روی آن به مقداری لازم گچ اضافه کنیم (به همان مقدار که برای ساختن ملات های کلی ساختمان گچ داخل آب می ریزیم) شروع زمان سخت شدن ملات ازلحظه ای است که اگر داخل مخلوط را بوسیله میخی خط بیاندازیم بلافاصله جای خط پر نشود و پایان زمان سخت شدن آن زمانی است که اگر روی ملات سخت شده با انگشت ضربه بزنیم روی ملات درمحلی که ضربه زده ایم آب ظاهر نشود.( مقدار این ضربه باید درحدود 5/0 کیلو گرم بر سانتیمتر مربع باشد) شروع زمان گرفتن گچ ازلحظه ای است که گچ را داخل آب می پاشیم و مدت سخت شدن آن ازلحظه ای است که جای شیار روی ملات باقی بماند تا زمانی که در اثر ضربه زیر انگشت آب جمع نشود.

باید توجه که گچ سخت شده شکل پذیری خود را از دست می دهد و دیگر قابل مصرف نیست، نباید سخت شدن گچ راباخشک شدن آن اشتباه کرد خشک شدن گچ با توجه به گرمی و سردی هوا ممکن است ازچند ساعت تا چند روز بطول بیانجامد. خشک شدن گچ وقتی پایان می یابد که رنگ آن کاملا ً سفید شود.

مواد افزودنی درگچ:

گاهی با افزودن بعضی مواد گچ را تند گیرتر یا کند گیرتر می کنند، به شرح زیر:

1- اگر5/0 درصد وزن گچ به آن نمک طعام NaCi اضافه کنیم آنرا تند گیر کرده و زمان گیرش آنرا به 5 دقیقه می رسانیم.

2-  اگر از یک درصد تا4 درصد وزن گچ به آن نمک طعام اضافه کنیم زمان گیرش آن به 5/3 دقیقه می رسد حال اگر درصد نمک طعام را هر قدر اضافه کنیم زمان گیرش به تعویق می افتد و گچ کن گیرتر می شود،بطوریکه با افزودن 10 درصد نمک طعام شروع زمان گرفتن گچ به 5/12 دقیقه می رسد.

3- زاج سفید گچ را کند گیرتر می نماید.

4 -  سرریش نیز گچ را کند گیر تر می نماید بطوریکه اگر به ملات گچ ازیک درصد تا6 درصد وزن آن سریش اضافه کنیم آغاز گرفتن گچ از 5/12 دقیقه تا 38 دقیقه به تأخیر می افتد. لازم به یاد آوری است که سریش نوعی چسب گیاهی می باشد که درصنعت صحافی بطور وفور مورد استفاده قرار می گیرد.

درحدود سالهای 1320 تا 1330 که اطاقها را کمتر نقاشی می نمودند مقداری سریش به آب ملات گچی که جهت سفید کاری اطاقها مورد مصرف قرار می گرفت اضافه می کردند تا هنگام تکیه دادن به دیوار اطاقها لباس تکیه دهنده را کثیف نکند.

5- با افزودن 5/0 درصد تا 1 درصد وزن گچ براکس به فرمول H2o و Na2b4o7 زمان آغاز گرفتن گچ از15 دقیقه تا 5/1 ساعت به تأخیر می افتد.

6- آب گرم درزمان گرفتن گچ تاثیر چندانی ندارد.

7- اگر به ملات گچ از 1/0 تا 5/0 درصد وزن گچ سریشم اضافه کنیم زمان آغاز سخت شدن آن از 10 دقیقه تا 2 ساعت به تأخیر می افتد.

8- اگربه ملات گچ از 10 تا 50 درصد وزن آن خاک رس اضافه کنیم ( ملات گچ و خاک) آغاز گرفتن آن حداکثر تا 5/12 دقیقه به تأخیر میافتد.  

9- اگر به ملات گچ تا یک درصد وزن آن زاج سفید اضافه کنند زمان آغاز گرفتن آن تا 5/15 دقیقه به تأخیر می افتد ولی اگر مقدار زاج سفید را اضافه کرده و آنرا تا 5 درصد برسانند ملات گچ تندگیر شده وزمان آغاز

گرفتن آن به 7 دقیقه می رسد.

زمان مصرف گچ از لحاظ دما:

با توجه به آنکه گچ در موقع ملات سازی گرما تولید می کند بطوریکه ر ازمحیط کارگاه می شود بدین سبب ازلحاظ تئوری می توان ملات گچ را دردماهای زیر صفر مصرف نمود ولی عملا ًدرکارگاهها باید ازاین کار خود داری کرده و حداکثر ملات گچ را در دماهای کمتر از 5 یا 6 درجه بالای صفر مصرف ننمائیم.

 

گچ کشته:

بعلت زودگیر بودن گچ با وجود آنکه ملات آنرا بسیار کم درست می کنند ( حداکثر اندازه یک استانبولی) نمی توان سطوح زیادی را با آن سفید کرده و کاملا ًصیقلی نمود زیرا قبل از آنکه بتوانیم سطح گچ را با ماله پرداخت نموده تا سطح صافی بدست آوریم گچ سخت شده و حالت پلاستیک بودن خود را از دست می دهد.( سخت شدن ملات گچ با خشک شدن آن اشتباه نشود) بدین لحاظ پس از آنکه روی گچ و خاک را با ملات گچ اندود نمودند برای آنکه سطحی کاملا ًصیقلی بدست آید. روی آنرا کشته می کشند. کشته ملات گچی است که هیچ وقت سخت نمی شود و تا قبل از خشک شدن حالت پلاستیسیته خود را از دست نمی دهد البته باید توجه داشت که ضخامت کشته حداکثر نبایر از یک میلیمتر تجاوز کند زیر در غیر اینصورت پوسته پوسته شده و از سطح کار جدا می شود.

ساختن کشته:

برای ساختن ملات کشته ابتدا گچ رااز الک های بسیار ریز رد می نمایند آنگاه آنرا مانند ملات معمولی گچ می سازند ولی بلافاصله پس از آنکه دانه های گچ را داخل آب ریختند با دست آنرا مالش داده و مانع ایجاد کریستالهای لازم جهت سخت شدن می گردد و بدین طریق پس از ده تا دوازده دقیقه که ملات را مالش دادند این ملات قبل از خشک شدن سخت نمی شود و به آن در اصطلاح بنائی کشته می گویند. ملات کشته بعلت آنکه سخت نمی شود. به کارگران گچ کار فرصت می دهد تا سطوح وسیعی را بوسیله آن با ماله کاملا ً صیقلی نماید.

اندازه دانه های گچ:

همانطوریکه قبلا اشاره شد پس ازآنکه گچ را از کوره بیرون آوردند آنرا به آسیاب برده و با آسیابهای ساچمه ای و غیره آنرا خرد کرده و بصورت پودر درآورده وبرای مصرف به بازار عرضه می نمایند، بدیهی است هرقدر دانه های گچ ریز تر باشد گچ مرغوب تر بوده وبرای کارهای ظریف تر مورد استفاده قرار می گیرد.

قطر بزرگترین دانه گچ مورد استفاده درکارهای ساختمانی نباید از 6/0 میلیمتر بزرگتر باشد و نود درصد آن باید ریزتر از 15/0 میلیمتر بوده و 5/99 درصد آن باید ریزتر از 2/0 میلیمتر باشد.

علل ترک خوردن گچ کاری:

گاهی درساختمان ملاحظه می کنیم که سطوحی گچ کاری شده پس از خشک شدن و سخت شدن ترک

می خورد و شکل بسیار بدی به محل آن می دهد این ترک خوردگی می تواند به دلایل زیر باشد:

1-اگر در موقع ساختن ملات گچ مقدار گچی را که درآب می ریزیم ازحد معینی کمتر باشد ( درصد وزن آب نسبت به گچ زیاد باشد) بطوریکه گچ نتواند پس از انبساط حجم آب مصرف شده در ملات را پر کند در نتیجه گچ پس از خشک شدن تقلیل حجم داده و می ترکد.

2- اگر کلفتی ملاتی که روی دیوار می کشیم از 8-7 سانتیمتر بیشتر باشد و آنرا در یک نوبت بکشیم لایه های روئی گچ دراثر مجاورت با هوا به فوریت خشک میشوند در حالی که هنوز لایه های درونی مرطوب هستند و اگر این لایه ها هم بخواهند خشک شوند یعنی آب آنها تبخیر شود ناچارا ً باید درسطح گچ کاری ترکهایی ایجاد شود تا امکان خروج بخار آب لایه های زیرین حاصل شود.

3- اگر درفصل سرما و درجات زیر صفر اقدام به گچ کاری بنمائیم و آب ملات گچ قبل از انبساط و سخت شدن گچ یخ بزند فعل و انفعالات شیمیائی برای سخت شدن در ملات متوقف می شود. پس از آنکه یخ ذوب شد گچ فاسد شده و دیگر به انبساط خود ادامه نمی دهد در نتیجه در سطح گچ کاری  شده ترک خوردگی مشاهده می گردد.

4- بعضی از ترکها درگچ کاری بعلل فوق نبوده و در اثر نشستهای ساختمان بوجود می آید، این نوع ترکها معمولا ًبا زاویه 45 درجه نسبت به افق ظاهر می شود.

وزن مخصوص گچ:

وزن مخصوص گچ برحسب ریزی ودرشتی دانه و همچنین لرزیده و نلرزیده آن متفاوت است و بطور کلی وزن مخصوص گچ از 85/0 تا 4/1 تن برمتر مکعب می باشد.

 

 

گچ و خاک:

اگر درساختمان بخواهیم ازگچ بعنوان ملات استفاده نمائیم اغلب مواقع گچ و خاک رس را مخلوط کرده و از ملات گچ و خاک استفاده می کنند و ازگچ تنها و بدون خاک فقط برای سفید کاری اطاقها و پوشش روی گچ و خاک استفاده می شود، آنهم بعلت رنگ سفید آن است که آمادگی بهتری برای نقاشی دارد.

منظور ازملات گچ و خاک ملاتی است که از مخلوط شدن گچ و خاک رس به نسبت پنجاه درصد از هر کدام بدست آمده باشد البته با توجه به تندگیر و کندگیر بودن گچ ممکن است میزان خاک رس کمتر یا بیشتر بشود.

خاک را به دلایل زیر با گچ مخلوط می نمایند:

1- قیمت خاک رس از گچ ارزانتر است زیرا همانطوریکه قبلا گفته شد سنگ گچ را پس از استخراج به کوره برده و عملیاتی روی آن انجام میدهند که موجب هزینه می باشد درصورتیکه خاک رس را پس از استخراج مستقیما ًبه مصرف می رسانند و درهر شرایط قیمت خاک رس از گچ ارزانتر می باشد. درنتیجه  ملات گچ و خاک بسیار اقتصادی تر از ملاک گچ تنها است.

2- ملات گچ و خاک دیر گیرتر از ملات گچ می باشد بدین علت دیرتر سخت شده و درنتیجه کارگران گچ کاربیشتر فرصت دارند تا آنرا روی ردیف قبلی آجر پهن نموده و ردیف بعدی آجر راروی آن بچسباند. روی هم رفته کارکردن با آن آسانتر می باشد.

3- ملات گچ و خاک ازملات گچ پلاستیک تر می باشد وزیر ماله بنا بهتر شکل میگیرد.

دوغ آب گچ:

برای ساختن دوغ آب گچ عینا ًمانند ساختن ملات گچ عمل می نمایند فقط ازآب بیشتری استفاده می کنند بطوریکه ملات رقیق و روان باشد. ازدوغ آب گچ برای پرکردن درزهای طاق ضربی استفاده می نمایند. دوغ آب گچ را قبل ازازدیاد حجم گچ مصرف می کنند و ملات گچ را تقریبا ًبعد از ازدیاد حجم گچ.

سازه های گچی

1) دیواره‌‌‌:

سالیان متمادی مهندسین و ساختمان سازان در پی دست یافتن به دیواری با تمامی مشخصات عملکردی و با حداکثر کارایی بوده اند.

سبک سازی ،ضد زلزله بودن،دوام و پایداری و عدم نیاز به نگهدارنده،مقاومت در برابر حرارت و صوت ،همگی از مشخصات عملکردی یک دیوار می باشد.پانل های پیش ساخته گچی به علت دارا بودن این  مزایا و کاربرد آسان و سریع سالهاست در بسیاری از کشورهای دنیا بخصوص کشورهای اروپایی ،به عنوان یکی از مصالح ساختمانی اصلی و مطلوب مطرح می باشد .این دیواره های  گچی  دارای ضخامتهای  مختلف دیواره 7 سانتی، دیواره 8 سانتی ودیواره 12 سانتی می باشد. دیواره مناسب ترین مصالح ساختمانی جهت ساخت دیوارهای داخلی و جدا کننده ی فضاهای داخلی می باشد.

سطوح این دیواره ها صاف و صیقلی است به همین دلیل سطح دیوار حاصل پس از نصب ،بدون نیاز به گچکاری ،آماده  نقاشی است.در چهار طرف هر پانل کام و زبانه وجود دارد که این کام و زبانه باعث تسریع در نصب،پایداری و مقاومت دیوار می گردد.

 

دیواره جهت ساخت دیوارهای داخلی و خارجی ساختمان ، اقتصادی ترین روش است . با استفاده از دیواره می توانیم 35 تا 50 درصد در هزینه های کارگری و هزینه مصالح ساختمانی صرفه جوئی نمائیم .

 

 

مشخصات فنی بلوک های پیش ساخته گچ -  دیواره

 

تخته های گچی پیش ساخته:

در ساختمانهایی که اسکلت آن فلزی یا بتنی می باشد برای تیغه بندی جهت جدا کردن فضاهای داخلی آپارتمان احتیاج به مصالحی بسیار سبک داریم که وزن زیادی که سازه تحمل نکند برای این کار در ایران معمولا از بلوک سفالی تو خالی استفاده 8O50O50 سانتیمتر استفاده می شود که این قطعات بشکل کام و زبانه رویهم قرار می گیرند. ملات بین آنها چسب مخصوصی است که مخلوط گچ داشته و پس از مصرف کاملا ًهم رنگ سایر قسمتهای تخته های گچی می شود.

پس از نصب پلاکهای گچی می توان روی آنرا با اندود گچ و یا کاغذ دیواری پوشانید. باید دقت نمود که از این قطعات درمکانهایی که مستقیما ًبا آب درتماس هستند استفاده نشود مانند حمامها و غیره زیرا همانطوریکه گفته شد گچ درمقابل آب حساس بوده و خیلی زود فاسد می شود.

با توجه به اینکه برای تیغه بندی اطاقها فقط حجم قطعه مورد نظر می باشد در نتیجه وزن قطعه هر قدر سبک تر باشد بهتر است زیرا بار کمتری رابه پلها و ستونها و فوندانسیون وارد می کند. گاهی برای ساختن قطعات گچی جهت تیغه بندی از گچ پوک شده استفاده می نمایند یعنی از گچی که در موقع سخت شدن دارای خلل فرج بیشتری می باشد استفاده می شود برای ساختن گچ پوک به آبی که ملات گچ را با آن درست می کنند موادی اضافه می نمایند که تولید گاز بنماید مانند آب اکسیژنه یا سولفاته آلومینیم این مواد درموقع سخت شدن گچ ایجاد حباب کرده و در نتیجه در گچ خلل و فرج ایجاد می شود و وزن مخصوص قطعه گچی کم می شود.

برای ساختن قطعات گچی سبک علاوه بر روش فوق می توان با اضافه کردن مواد دیگری به ملات گچ مانند پودرکاه – سبوس برنج – قطعات گچی سبک بدست آورد. و همچنین اگر به ملات گچ موادی مانند مو – الیاف گیاهی – و مفتولهای باریک فلزی و غیره اضافه کنند قطعه گچی مسلح بدست می آید که نسبت به قطعه گچی معمولی و قطعه گچی پوکی دارای مقاومت کششی و فشاری بیشتری می باشد.

ازقطعات گچی استفاده های دیگری نیز بعمل می آید. مثلا ًقعات مذکور رابشکل و اندازه دلخواه در آورده و آنرا بجای گچ کاری به دیواره سالنها می چسبانند و از آن بجای اکوستیک استفاده می نمایند و یا تخته گچی مقاوم در مقابل آتش سوزی و یا تخته گچی مقاوم در مقابل حرارت می سازند و فضای خصوصی را که باید دارای امنیت بیشتری درمقابل آتش سوزی یا تبادل حرارت داشته باشد با آن می پوشانند. در ساخت هریک از این قطعات باید ویژگی های مخصوصی رعایت شود که از بحث این کتاب خارج می باشد.همچنین گاهی قطعات گچی را به صورت گل و بوته درآورده و از آن برای تزئین فضاهای داخلی ساختمان بعنوان گچ بری پیش ساخته استفاده می نمایند.

2) صفحات روکش دار گچی:

از جمله مزایای استفاده از صفحات روکش دار گچی در مقایسه با مصالح رقیب می توان به سهولت در اجرا, اقتصادی بودن و سبک سازی ساختمان و در نتیجه مقاومت بیشتر در مقابل زلزله اشاره نمود.

 

 

 

3) دکورهای گچی

 

 

 

 

گچ و فلزات:

بعلت آنکه ملات گچ اگر در مجاورت آهن – روی – سرب قرار بگیرد با آن ترکیب شده و تولید سولفات مینماید و درنتیجه موجب ضعیف شدن قطعه بکار رفته می شود. درساختمانها مخصوصا ً ساختمانهائی که اسکلت آن فلزی بوده و سفق طاق ضربی می باشد باید حتما ًروی تمام قطعات فلزی را قبل از اجراء طاق ضربی و مصرف هر گونه گچ با یک لایه ازرنگ روغن مخصوص که به آن ضد زنگ می گویند پو شانیده شود تا بدین وسیله ازفساد آهن جلوگیری گردد.

مقاوم کردن اندود گچ در مقابل آب:

درفضاهایی از آپارتمان های مسکونی که اندود گچ در مقابل بخار آب قراردارد مانند سقف حمامها و یا توالت ها و یا آشپزخانه ها برای آنکه بخار آب به گچ آسیبی نرساند روی آنرا با یک یا چند لایه رنگ روغن می پوشانند تا بدینوسیله مقاومت آن در مقابل آب و مخصوصا بخار آب زیادتر گردد. ولی این رنگ روغن

نمی تواند گچ را صد درصد درمقابل آب مقاوم نماید و باز هم بعد از چندی سقف یا دیوار این گونه فضاها دراثر مجاورت با بخار آب طبله می نماید.

مقاومت فشاری و کششی گچ:

معمولا مصرف گچ در ساختمان برای اعضاء باربر نبوده بلکه فقط برای نازک کاری مصرف می شود بدین لحاظ اگر ملات گچ پس از سخت شدن و خشک شدن بتواند وزن خودرا تحمل نماید کافی می باشد در آزمایش هایی که بعمل آمده نشان می دهد که مقاومت فشاری گچ سخت شده بیش از 30 کیلو گرم بر سانتیمتر مربع و مقاومت کششی آن بیش از 5 کیلوگرم برسانتی متر مربع می باشد که این هر دو برای مصرف گچ در ساختمان برای نازک کاری کافی است.

انبار کردن گچ:

اگر گچ بصورت فله به کارگاه وارد شود باید بلافاصله مصرف گردد. زیراهمانطوریکه قبلا ً نیز شرح داده شد گچ میل ترکیب شدیدی با آب داشته و حتی رطوبت هوا را جذب کرده و پس از مدتی نه چندان طولانی فاسد

می شود، یعنی درموقع مخلوط کردن آن با آب ازدیاد حجم پیدا نکرده و سخت نمیشود، ولی اگر گچ پاکتی رابه طریقه صحیح انبار کنند بطوریکه دور از رطوبت باشد می توان حتی بعد از یکسال هم از آن استفاده نمود.

برای انبار کردن گچ باید آنرا روی تخته هایی که حداقل     سانتی متر از زمین فاصله داشته باشد بچینند، برای ایجاد فاصله تخته های زیرگچ اززمین می توان ازقطعات آجر یا بلوک سفالی استفاده نمود و همچنین باید فاصله  پاکتهای گچ از دیواره های انبار حداقل 20 سانتیمتر باشد و نباید حداکثر بیش از 10 پاکت گچ را رویهم چید زیرا ممکن است گچ داخل پاکتها پائین تر دراثر وزن پاکتهای بالایی بهمدیگر چسبیده و کلوخه بشود. خلاصه گچ را باید طوری انبار نمود که هوا به راحتی دراطراف آن بتواند جریان پیدا کرده و همچنین زیر فشار نباشد.

 

ویژگیها و حداقل حدود قابل قبول:

گچ مصرفی در هر پروژه باید با توجه به محل و مورد مصرف، شرایط اقلیمی و جوی، شرایط رویارویی و سایر عوامل مؤثر انتخاب شود.

در استاندارد ایرانی تجدید نظر شدة دوم به شماره 269، گچ ساختمانی به انواع زیرکاری و پرداخت گروه‌بندی شده و شرایط و روشهای آزمایش آنها تشریح شده است.

بر طبق استاندارد مذکور ویژگیهای فیزیکی انواع گچ باید مطابق جدول 2-7-4-3 (الف) و ویژگیهای شیمیایی آنها باید بر طبق جدول شماره 2-7-4-3 (ب) باشد.

در مکانهایی که رطوبت نسبی هوا در بیشتر اوقات بیش از (60%) باشد، مصرف گچ مناسب نیست.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

جدول 2-7-4-3 (الف) ویژگیهای فیزیکی انواع گچ ساختمانی

جدول 2-7-4-3 (ب) ویژگیهای شیمیایی گچ ساختمانی

 

 

 گچهای مناسب برای مصارف مختلف

برای مصارف گوناگون و شرایط متنوع، انواع گچ باید به شرح جدول 2-7-4-4 باشد.

جدول 2-7-4-4

* در استاندارد ایران به نام گچ زیرکاری نامگذاری شده است.

** در استاندارد ایران به نام گچ پرداخت نامیده شده است.